Til að tryggja fjármögnun sem getur staðið undir uppbyggingu og viðhaldi öruggra og greiðra vega um allt land til framtíðar.

• Gamla kerfið er úrelt og mun ekki tryggja fjármögnun vegakerfisins til framtíðar. Það miðast við að allir bílar gangi fyrir bensíni eða dísil og eyði umtalsvert. Það hefur ekki aðlagast fjölgun sparneytnari bíla og með orkuskiptum mun það renna sitt skeið á enda.
• Gjöld fyrir notkun vega (olíu- og bensíngjöld auk almenns kílómetragjalds á vörubíla) skiluðu 7 kr. af hverjum eknum kílómetra árið 2023 sem er 43% minna en árið 2006 þegar þau skiluðu 12,2 kr./km.
• Með nýju kerfi verður komið á stöðugleika á tekjur ríkissjóðs af gjöldum fyrir notkun vega til framtíðar.

Greitt fyrir notkun vega: Kílómetragjald kemur í stað olíu- og bensíngjalda sem falla niður.

• Notkun vega miðast við fjölda ekinna kílómetra í stað eldsneytisnotkunar.
• Allir bílar í sama þyngdarflokki greiða sama gjald óháð orkugjafa.
• Kílómetragjald verður greitt mánaðarlega í samræmi notkun sem miðast við árlega skráningu kílómetrastöðu á Ísland.is eða við skoðun.
• Dæluverð dísilolíu og bensíns mun lækka þegar olíu- og bensíngjöld falla niður.

Greitt fyrir losun CO2: Kolefnisgjald verður uppfært.

• Kolefnisgjald skapar hvata til orkuskipta og tryggir að alltaf verður ódýrast að vera á bíl sem losar ekki CO2.
• Kolefnisgjald hvetur einnig til notkunar sparneytnari bíla.
• Kolefnisgjald verður uppfært og tekur mið af alþjóðlegri verðlagningu kolefniseininga.
• Uppfært kolefnisgjald verður áfram hluti af dæluverði.

Þetta er kerfisbreyting sem miðar við að opinber gjöld vegna meðalbensínbíls hækki ekki.

• 6,7 kr. fjárhæð kílómetragjalds byggir á að opinber gjöld vegna meðalbensínbíls verði þau sömu í nýju kerfi 2025 og þau voru í gamla kerfinu 2024.
• Allir bílar í sama þyngdarflokki munu greiða sama gjald fyrir hvern kílómetra. Í gamla kerfinu greiddu allir bílar mismunandi gjald eftir eyðslu. Því mun kostnaður lækka hjá sumum en hækka hjá öðrum, en að meðaltali verða sá sami.

Ökumenn á landsbyggðinni munu að jafnaði greiða minna í nýja kerfinu en í gamla kerfinu fyrir sama akstur.

• Bílar á landsbyggðinni eru almennt stærri og eyðslumeiri, sem væntanlega er vegna meira krefjandi aðstæðna en á höfuðborgarsvæðinu.
• Í gamla kerfinu er greitt meira fyrir notkun eyðslumeiri bíla á vegunum sem eru algengari á landsbyggðinni en sparneytnari bíla sem eru algengari á höfuðborgarsvæðinu.
• Í nýja kerfinu er þetta leiðrétt og sama gjald verður greitt fyrir veganotkun allra bíla í sama þyngdarflokki. Því mun kostnaður á svæðum þar sem eyðslumeiri bílar eru algengari lækka að jafnaði.
• Áhrifin á hvern og einn fara þó alltaf eftir eldsneytisnotkun hvers bíls og hversu mikið honum er ekið.
  

‎

Tekjulægri hópar munu að jafnaði greiða minna í nýja kerfinu en í gamla kerfinu fyrir sama akstur.

• Tekjulægri hópar eru almennt á eldri og eyðslumeiri bílum.
  Í gamla kerfinu er greitt meira fyrir notkun eldri og eyðslumeiri bíla á vegunum en nýrri og sparneytnari bíla.
• Í nýja kerfinu er þetta leiðrétt og sama gjald verður greitt fyrir notkun allra bíla í sama þyngdarflokki. Því mun kostnaður þeirra sem eru á eldri og eyðslumeiri bílum lækka að jafnaði.
• Áhrifin á hvern og einn fara þó alltaf eftir eldsneytisnotkun hvers bíls og hversu mikið honum er ekið.

Já, gjaldskrá kílómetragjalds er sett upp í 29 þyngdarþrepum. Þungir flutningabílar sem eru allt að 32 tonn og vagnlestar sem eru allt að 49 tonn greiða mest en fjölskyldubílar sem eru undir 3,5 tonn minnst.

• Gjaldskrá kílómetragjalds er sett fram með 29 þyngdarflokkum sem gerir ráð fyrir að fólksbílar greiði 6,7 krónur á kílómetra en þyngstu bílarnir 43,56 krónur.
• Vagnlestir geta almennt verið allt að 44 tonn, en allt að 49 tonn á ákveðnum vegum með undanþágu frá Vegagerðinni. Vagnlest samanstendur af flutningabíl og eftirvagni og er greitt kílómetragjald fyrir hvort um sig í samræmi við þyngdarflokk í gjaldskrá. 44 tonna vagnlest greiðir því 60,75 kr./km og 49 tonna 66,68 kr./km.
• Horft er til þess að gjaldskrá kílómetragjalds taki sem best mið af kostnaði við upp- byggingu og rekstur vega í samræmi við heildarþyngd ökutækja, en á sama tíma að kerfið sé einfalt (sjá mynd).
• Gjaldskráin tekur annars vegar tillit til ákveðins grunnkostnaðar sem dreifist nokkuð jafnt á alla bíla óháð þyngd og hins vegar kostnaðar vegna slits og niðurbrots vega sem eykst í fjórða veldi eftir þyngd (sjá mynd).
• Það er því lítill munur á þeim kostnaði sem notkun 2 tonna fólksbíls og 3 tonna veldur. Aftur á móti er verulegaur munur á kostnaði sem 20 tonna ökutæki veldur í samanburði við 2 og 3 tonna fólksbíla.
• Bílar sem almenningur notar jafnan til að komast leiðar sinnar eru almennt léttari en 3,5 tonn. Þetta eru léttustu bílarnir á vegunum og greiða því lægsta kílómetragjaldið.
• Þungir bílar, sem eru frá 3,5 tonnum að heildarþyngd greiða stigvaxandi kílómetragjald eftir þyngdarflokkum. Þetta eru allt frá stórum amerískum pallbílum og upp í rútur og vörubíla með tengivagn sem eru allt að 49 tonn.

Já, það hvetur til orkuskipta því það tryggir að það verður ávallt minnstur kostnaður við að reka rafmagnsbíl.

• Grunnrekstrarkostnaður rafmagnsbíls verður 14 þ.kr. lægri á mánuði (168 þ.kr. á ári) en hjá sambærilegum bensínbíl.
• Dísil- og bensínbílar greiða uppfært kolefnisgjald.
• Lægri kostnaður vegna rafmagnsbíls skýrist af því að ekki er greitt kolefnisgjald auk þess að bifreiðagjald og virðisaukaskattur er lægri. Þá vegur einnig þungt að raforka er mun ódýrari orkugjafi en bensín.

Kílómetragjald er greitt mánaðarlega með svipuðum hætti og fyrir rafmagnsnotkun og aðrar veitur.

• Það miðast við ekna kílómetra út frá skráningu kílómetrastöðu.

Kílómetrastöðu ökutækis þarf að skrá einu sinni á ári. Það er gert þegar farið er með bílinn í skoðun eða inni á island.is.

• Á island.is er hægt sjá aksturssögu ökutækja og uppfæra kílómetraskráningu á 30 daga fresti til að fá nákvæmari skráningu á akstri.

Já, dæluverð mun í heildina lækka.

• Olíu- og bensíngjöld munu falla niður og dæluverð mun lækka til samræmis.
• Uppfært kolefnisgjald verður hærra en áður og vegur því á móti lækkuninni.
• Hversu mikil lækkunin verður ræðst af hlutfalli vistvænna íblöndunarefna í eldsneyti. Hluti þessara íblöndunarefna af hverjum lítra hefur hvorki borið kolefnisgjald né olíu- eða bensíngjöld.

Já, kílómetragjald fyrir bifhjól verður 40% lægra en kílómetragjald fólksbíla, eða 4 kr./km.

Gjaldskrá kílómetragjalds er með 29 þyngdarflokkum og hækkar gjaldið með vaxandi heildarþyngd ökutækja.

• Flutningabílar með tengivagn greiða annars vegar gjald fyrir heildarþyngd bílsins og hins vegar gjald fyrir heildarþyngd tengivagnsins.

Já, greitt verður kílómetragjald fyrir notkun allra ökutækja á vegum landsins.

• Bílaleigur munu þurfa að greiða kílómetragjald samkvæmt aflestri eða daggjald af útleigu bifreiða. 
• Ferðafólk sem kemur hingað til lands með sínar eigin bifreiðar mun þurfa að greiða fast akstursgjald fyrir það tímabil sem það dvelur hér á landi. 

Nei, ekki þarf að greiða kílómetragjald fyrir akstur erlendis.

• Sýna þarf fram á að ökutækið hafi verið í notkun erlendis, t.a.m. út frá bókunarupplýsingum eða farmskjölum.
• Skrá þarf kílómetrastöðu ökutækis bæði við brottför og komu til landsins og óska eftir frádrætti hjá Skattinum vegna aksturs erlendis.

Nei, landbúnaðartæki og vinnuvélar sem aðallega eru notuð utan opinberra vega greiða ekki kílómetragjald.

• Aðeins ökutæki sem eru bæði skráningar- og skoðunarskyld þurfa að greiða kílómetragjald.
• Eftirtalin ökutæki eru undanþegin skoðunarskyldu og greiða því ekki kílómetragjald: dráttarvél sem hönnuð er til aksturs 40 km á klst. eða minna; dráttarvél sem hönnuð er til aksturs yfir 40 km á klst. og er aðallega notuð utan opinberra vega; torfærutæki; vinnuvél; eftirvagn dráttarvélar I, II, III og IV (R1, R2, R3 og R4) sem hannaður er til aksturs 40 km á klst. eða minna og eftirvagn dráttarvélar sem er nær eingöngu notaður utan opinberra vega; ökutæki sem hefur verið afskráð eða skráð úr umferð; rafknúið dráttartæki.

Ekki verður kílómetrgjald fyrir notkun eftirvagna sem eru undir 3,5 tonnum.

• Ekki verður kílómetragjald af eftirvögnum sem eru undir 3,5 tonn að heildarþyngd. Flestir tjaldavagnar, fellihýsi, hjólhýsi og litlar kerrur sem notaðar eru af almenningi falla undir þennan flokk.

Kílómetragjald fyrir þunga eftirvagna verður innleitt áföngum

• Fyrir notkun eftirvagna sem eru 3,5 að 10 tonnum að heildarþyngd verður ekki greitt kílómetragjald árið 2025.  Árið 2026 verður 80% kílómetragjald fyrir notkun þeirra og frá og með árinu 2027 fullt gjald.
• Fyrir notkun eftirvagna sem eru 10 tonn og þyngri að heildarþyngd verður greitt 60% kílómetragjald árið 2025. Árið 2026 verður 80% kílómetragjald fyrir notkun þeirra og frá og með árinu 2027 fullt gjald.
• Kílómetragjald eftirvagna er í samræmi við gjaldskrá kílómetragjalds og miðast við heildarþyngd þeirra. Kílómetragjald vagnlestar er þá samtala (summa) annars vegar kílómetragjalds ökutækisins sem dregur og hins vegar eftirvagnsins.

Já, samkvæmt lögum er gert ráð fyrir akstursmælar séu notaðir til að mæla akstur bíla og leggja á gjöld.

• Fyrir hefðbundna fólksbíla þarf akstursmælir þeirra að vera virkur. Við skráningu bíla og við bifreiðaskoðun er haft eftirlit með virkni akstursmæla.
• Fyrir notkun þungra ökutækja verður greitt kílómetragjald samkvæmt löggiltum virkum akstursmæli (ökurita).

Já, dæluverð mun í heildina lækka.

• Olíu- og bensíngjöld munu falla niður og dæluverð mun lækka til samræmis.
• Uppfært kolefnisgjald verður hærra og vegur því lítillega á móti lækkuninni.
• Hversu mikil lækkunin verður ræðst af hlutfalli vistvænna íblöndunarefna í eldsneyti hjá hverjum söluaðila eldsneytis þar sem ekki hafa verið greidd olíu- eða bensíngjöld af þeim.
• Af bensílítra mun lækkunin nema á bilinu frá um 95 til um 105 kr. af eftir hlutfalli íblöndunarefna (m.v. 0% til 10% íblöndun).
• Af lítra af dísilolíu um 80 til um 88 kr. (m.v. 0% til 10% íblöndun).